استرس چیست؟ عوامل و علائم آن

استرس چیست؟

استرس، در واقع واکنش ذهنی، عاطفی و فیزیکی ما به احساس خطر از عوامل بیرونی یا درونی است. یعنی یا ذهن ما از درون برایمان استرس ایجاد می‌کند و یا عوامل بیرونی باعث بروز آن می‌شوند. همچنین، برخی مواد شیمیایی و هورمون‌‌ها در بدن شما افزایش می‌یابد که موجب ایجاد واکنش‌های اضطرابی می‌شوند. همه تنش ها منجر به استرس نمی شوند. زیرا برخی از تنش ها مثبت هستند و بدون ایجاد هیچ گونه استرسی برای ما مفیدند. با این حال، زمانی که تنشی،سلامت روانی  و جسمانی ما را تضعیف کرده و یا با خطر مواجه کند، یعنی استرس ایجاد شده است. منظور ما از استرس در این مقاله، استرسی است که منجر به ایجاد احساسات بد در بدن می شود. 

بین “استرس” و “یک عامل استرس زا” نیز تفاوت وجود دارد. عامل استرس زا عامل یا محرکی است که باعث ایجاد فشار می شود. این عوامل بیشتر از محیط ناشی می شوند. سر و صدا، افرادی که از آن ها خوشمان نمی آید، صداهای تولید شده توسط دستگاه های صنعتی و یا رفتن به محیط های نا آشنا، به طور کلی (اما نه همیشه)، جزء این عوامل محسوب می شوند.

آیا همه استرس‌ها بد هستند؟

«استرس» (Stress) لزوما چیز بدی نیست. در واقع، استرس همان چیزی است که به اجداد شکارچی ما کمک کرد تا زنده بمانند و در دنیای امروز نیز به همان اندازه مهم است. پاسخ‌های استرسی می‌توانند نشانه سلامت بدن باشند، به عنوان مثال یک فرد سالم هنگامی ‌که در شرایط خطرناک مانند تصادف قرار می‌گیرد با ایجاد یک پاسخ استرسی به موقع می‌تواند جان خود را با یک واکنش سریع نجات دهد.

چه نوع اضطرابی مضر است؟

زمانی که اضطراب بسیار شدید می­ شود یا میزان آن با موقعیت تناسب ندارد (نگرانی بیش از حد در مورد سلامتی)، برای فرد مشکل ایجاد می ­کند؛ یعنی نگرانی باعث رنج دائمی فرد می­ شود؛ تا جایی که فرد نمی­ تواند به زندگی روزمره خود بطور عادی ادامه دهد. در اینجا به این نوع اضطراب، اضطراب مرضی یا اختلال اضطرابی می­ گوییم؛ که یک حالت برانگیختگی شدید است که با نگرانی مفرط و تردید دائمی همراه است. یعنی تا حدی زیاد شود که بر عملکرد خانوادگی­، شغلی و تحصیلی فرد اثر بگذارد. در این صورت باید درمان شود.

برخی از نشانه های استرس عبارتند از:

 1.  بی حوصلگی شدید
2.  حساسیت شدید نسبت به انتقاد
3.  بروز اختلال در خواب
4.  علایم تنش نظیر جویدن ناخن
5.  افزایش مصرف سیگار و الکل
6.  سوء هاضمه
7. نداشتن تمرکز

اقدام در کاستن استرس های زیان بار قبل از آن که بر سلامت شما تأثیر بگذارند، بسیار مهم است. این کار می تواند موجب کاهش خطری شود که سلامت شما را تهدید می کند. اگر احساس می کنید که کارهایتان زیاد است و دارید کلافه می شوید، دست از کار بکشید و چند نفس آرام بکشید تا آرامش خود را بازیابید. به مدت یک روز از کارهای روزانه و امور خانه و خانوادگی و هرچه که بر شما فشار وارد می کند، دست بکشید. این روز را فقط به انجام کارهایی اختصاص دهید که موجب آرامش شما می شود و احساس خوبی را برایتان فراهم می آورد.
استرس پیامی است که به شما می گوید که باید مواظب خود باشید و تا حد ممکن عوامل استرس زا را از زندگی خود دور کنید.

تأثیر استرس بر بدن

زمانی که شخصی در شرایط استرس‌زا قرار می‌گیرد، مانند شرایطی که در ترافیک گیر افتاده و به جلسه مهم کاری خود دیر می‌رسد، در این حالت غده هیپوتالاموس مانند یک برج کنترل کوچک در مغز شروع به فعالیت می‌کند و پیام آزادسازی هورمون‌های استرس را به سراسر بدن ارسال می‌کند. این هورمون‌های استرس همان مواردی هستند که واکنش استرسی را در بدن را آغاز می‌کنند.

با فعالیت هورمون‌های استرس تنفس تندتر و ضربان قلب افزایش می‌یابد و عضلات بدن آماده حرکت می‌شوند. این واکنش‌ها برای محافظت از بدن در مواقع اضطراری وارد عمل می‌شوند اما وقتی واکنش استرس برای طولانی مدت ادامه پیدا می‌کند، می‌تواند سلامتی شخص را در معرض خطر جدی قرار دهد. استرس مزمن می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند و بر حال عمومی‌ بدن تأثیر بگذارد. علائم استرس مزمن شامل موارد زیر هستند:

• تحریک پذیری

• اضطراب

• افسردگی

• سردرد‌ها

• بیخوابی

راه های برطرف کردن استرس

1.  در یک زمان فقط یک کار را انجام دهید تا فشارهای وارد بر خود را کاهش دهید.
2.  پیشنهادهای دیگران در کمک به خود را بپذیرید.
3. توانایی های خود را بشناسید و بیش از حد از خود انتظار نداشته باشید.
4.  با یک نفر صحبت کنید. کارهایی را انجام دهید که برایتان لذت بخش و شادی آفرینند.
5.  نیروی خشم خود را خالی کنید، مثلاً با فریاد زدن، جیغ کشیدن یا مشت زدن بر بالش.
6.  از موقعیت های پر استرس دوری کنید.
7. سعی کنید اوقات خود را با کسانی بگذرانید که مصاحبت با آنها برایتان لذت بخش باشد و نه با کسانی که انتقاد کننده و خرده گیرند.
8. آرام نفس بکشید، به طوری که قسمت پائینی شـُش های خود را به تحرک وادارید. برای این منظور با پنج شماره هوا را وارد ششها کنید و بعد از مکث کوتاهی با پنج شماره هوا را از ششها خارج کنید.
9. تکنیک های آرامش بخش را به کار برید.
10. یک واکنش نسبت به استرس، خشمگین شدن است. درباره نحوه غلبه بر خشم خود بیشتر بیاموزید.

چه افرادی بیشتر دچار استرس می‌شوند؟

اضطراب و نگرانی، رابطه مستقیمی با ترس‌ها دارد. ترس‌هایی که ما را در منطقه امن ذهنی خودمان نگه داشته است و قدرت ریسک کردن را از ما گرفته است. اگر بخواهیم دقیق‌تر ببینیم، می‌بینیم که اضطراب و نگرانی ما ممکن است که از ترس ناشی شود، ترس از این که نتوانیم خوب سخنرانی کنیم ما را دچار استرس می‌کند، وقتی از نه گفتن می‌ترسیم، استرس می‌گیریم و… اگر شهامت به خرج دهید و بر ترس‎‌های خودتان غلبه کنید، با استرس کمتری مواجه می‌شوید. اصلاً علت استرس زیاد اکثر افراد در ترس از نتوانستن کنترل استرس است. همین که فکر می‌کنند نمی‌تواند استرس خودشان را کنترل کنند، ترس اثر خودش را می‌گذارد و همه چیز را خراب‌تر می‌کند. 

امیدوارم که از مقاله استرس چیست لذت برده باشید و راهکارهای مدیریت اضطراب را به خوبی فراگرفته باشید. اگر شما هم راهکارها و تکنیک هایی برای مدیریت اضطراب و نگرانی می‌شناسید، حتماً با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.