همه چیز درباره روانشناسی

روانشناسی که معادل انگلیسی آن Psychology است از دو کلمه “روان”و “شناسی” تشکیل شده که هر کدام از آنها معانی واضحی دارند. کلمه “روان” اشاره به بعد روحی روانی انسان و اهمیت آن دارد، از طرفی کلمه “شناسی” هم به راه های مطالعه و شناخت “روان” اشاره دارد.

روانشناسی یک شاخه از علم است که به مطالعۀ رفتار و فرایند های ذهنی و روانی آدمیان می پردازد. یعنی موضوع، مطالعۀ هر آن چیزی که در رفتار انسان دیده می شود و هر فرایند روانی که در مغز او وجود دارد.

روانشناسی با 150 سال عمر نسبت به دیگر شاخه ها، علمی نوین است. هرچند ریشه های آن را تا سالهای سال قبل از میلاد و یونان باستان می توان دنبال کرد. در واقع روانشناسی ریشه در فلسفه داشته و مبانی نظری خود را تا حدی از فلسفه گرفته است.

به دست آوردن درک غنی تر و عمیق تر از روانشناسی می تواند به افراد کند تا به بینشی نسبت به اعمال خود و نیز به درک بهتری از دیگران دست پیدا کنند.

مباحثی مانند افسردگی، چگونگی شاد زیستن، مهارت اعتماد به نفس، مهارت های کنترل استرس، ایجاد انگیزه، حذف افکار منفی و بسیاری از این موارد جزو چهارچوب اساسی مورد بحث در علم روانشناسی هستند.

انواع روانشناسی:

1) روانشناسی بالینی

2) روانشناسی رشد

3) روانشناسی شخصیت

4) روانشناسی مثبت گرا

5) روانشناسی سلامت

6) روانشناسی اجتماعی

7) روانشناسی کودک

8) روانشناسی تربیتی

1) روانشناسی بالینی :

روان شناسی بالینی مهم ترین و محبوب ترین شاخه از علم روان شناسی می باشد. روانشناس بالینی بر ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات روانی متمرکز است. اختلالات روانی شامل:

• افسردگی و اضطراب

• اعتیاد به مواد مخدر

• تعارض های زناشویی و خانوادگی

• اختلال در رفتار های اجتماعی

• مشکلات جنسی

• اختلال در خوابیدن و خوردن

است که روانشناسی بالینی با استفاده از مراحل روان شناسی سعی در کنترل و درمان این‌گونه اختلالات را دارد.

2) روانشناسی رشد

روانشناسی رشدی شاخه ای است که به بررسی رشد و نمو انسان در طول زندگی می پردازد و شامل توانایی های شناختی، اخلاق، عملکرد اجتماعی، هویت و سایر زمینه های زندگی می باشد. اما تاکید این نوع روان شناسی بیشتر بر روی دوره کودکی و نوجوانی افراد می باشد. روان شناسی رشد علاوه بر تغییر و تحولات بدن انسان، تحولات رخ داده بر روی شخصیت، رفتارهای اجتماعی فرد وهمچنین تغییرات روح و روان فرد را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد.

3) روانشناسی شخصیت

شخصیت مفهوم بسیار پیچیده ای می باشد و تعاریف متعددی برای آن ارائه شده است. اما به صورت کلی شخصیت مجموعه ای از خصوصیات افراد می باشد که شامل احساسات فرد، رفتارهای اجتماعی، اعتقادات، هوش، تلاش و کوشش  افکار و … می باشد. روانشناسی شخصیت اندیشه‌ها، احساس‌ها و رفتار‌هایی را بررسی می‌کند که سبک منحصر به فرد تک تک انسان‌ها برای ارتباط با دنیا را تشکیل می‌دهند.

 روان شناسی شخصیت ، با درک درست و دقیق شخصیت افراد می کوشد تا با ابعاد شخصیت، جنبه های ارادی بیماران، جنبه های هیجانی، میزان سازگاری با محیط و احساسات و رفتارات در هنگام بروز مشکلات، آشنا شود و می کوشد به بهترین شکل شخصیت فرد را توسعه دهد و از بروز مشکلات جلوگیری کند.

4) روانشناسی مثبت گرا

روان‌شناسی مثبت گرا پدیده‌های روان‌شناختی را در سطح‌های مختلف مد نظر قرار می‌دهند. با وجود دنیای پر از استرس، نگرانی و مسئله های فکری، شاخه‌ای از روانشناسی به عنوان روان شناسی مثبت گرا می‌ کوشد تا شادی، خوش بینی، سعادت و شجاعت را در افراد تقویت کند و همچنین به بهبود زندگی افراد کمک کند. روان شناسی مثبت گرا می کوشد تا از آسیب های روانی و ذهنی ناشی از زندگی های پر استرس و بی ثمر امروزه پیشگیری کند.

5) روانشناسی سلامت

یکی دیگر از انواع روانشناسی، روانشناسی سلامت می باشد. این از نوع از روانشناسی عواملی که بر جسم انسان صدمه وارد می کنند را شناسایی می کند و از بروز مشکلات مرتبط با سلامتی جسم پیشگیری می‌ کند. سوء مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی از جمله رفتارهایی هستند که باعث آسیب رسیدن به سلامت انسان می‌شود. در واقع روان شناسی سلامت با مطالعه فرایند های روان شناختی می ‌کوشد تا عوامل فرهنگی و رفتارهای اجتماعی که به صورت کاملاً مستقیم بر سلامت جسم انسان تاثیر دارد را بیابد و از سلامت جسمی انسان مراقبت کند. این علم معطوف به درک این نکته است که چگونه عوامل و عوامل فرهنگی، رفتاری و روان شناختی باعث سلامت یا بیماری جسمی می‌شود.

6) روانشناسی اجتماعی

روانشناسی اجتماعی مطالعه موضوعات، مشکلات و مسائل مرتبط با روان شناسی و جامعه است. امروزه همه ی انسان ها با دنیای بیرون و سایر انسان‌ ها تعامل دارند. یکی از شاخه‌ های علم روانشناسی با عنوان روانشناسی اجتماعی، می‌کوشد تا انسان ها بتوانند روابط صحیح و کارآمد با دیگران برقرار کنند و حضوری موثر در جامعه داشته باشند. روان شناسی اجتماعی با مطالعه علمی مشکلات و مسائل مربوط به رفتارهای اجتماعی، می کوشد تا به شیوه صحیح تفکر، احساس کردن و همچنین رفتارهای اجتماعی افراد جامعه مسلط شود تا بتواند به انسان ها در این حوزه کمک کند. در واقع روانشناسی اجتماعی، اثرات حضور دیگران را بر رفتار فرد یا رفتار خود را تحت تأثیر گروه مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد.

7) روانشناسی کودک

تمامی والدین می بایستی کودک خود را به خوبی بشناسند و با نیاز های وی به خوبی آشنا باشند. برای این منظور یکی از شاخه های علم روان شناسی با نام روانشناسی کودک، به کمک والدین می آید. روانشناسی کودک با بررسی و ارزیابی تمامی رفتار های کودک چه خودآگاه و چه ناخودآگاه، می کوشد تا نیاز ها، احساسات و شخصیت کودک را به خوبی دریابد. همچنین روانشناسی کودک این امکان را به والدین می دهد تا استعداد ها و مهارت های کودک خود را به خوبی بشناسند و به پرورش و پیشرفت آن بپردازند.

روانشناسی کودک علت بروز رفتارهای ناهنجار و غیر طبیعی کودکان را می یابد و سعی میکند تا از پیشرفت این گونه بیماری ها جلوگیری کند و در صدد بهبود این آن ها می باشد.

8) روانشناسی تربیتی

تعلیم و تربیت کودکان یکی از مسائل حائز اهمیت برای والدین و معلمین می باشد. یکی از شاخه های علم روانشناسی، با عنوان روانشناسی تربیتی، با تحقیق و پژوهش در مسائل مربوط به تعلیم و تربیت می کوشد تا به بهترین شکل کودکان را تربیت کند و برای حضور در جامعه آماده کند. در واقع هدف از روانشناسی تربیتی، کمک به دست اندرکاران تربیت در برخورد درست با مسائل آموزشی و تربیتی است.

کاربرد های روانشناسی

بارزترین کاربرد روانشناسی در زمینه سلامت روان این است که روانشناسان از قوانین، تحقیقات و یافته های بالینی برای کمک به بیمار در مدیریت و غلبه بر علائم درگیری ذهنی و بیماری روانی استفاده می کنند. برخی از کاربردهای روانشناسی عبارتند از:

• تدوین برنامه های آموزشی

• ارگونومی (علم تلفیق کار و شرایط کار با ویژگی ها و نیازهای انسان)

• اطلاع رسانی در مورد سیاست های عمومی

• درمان سلامت روان

• افزایش بازدهی

• سلامت و رفاه شخصی

• تحقیقات روانشناسی

• کمک به خود (خودیاری)

• طراحی برنامه های اجتماعی

• پی بردن به چگونگی رشد کودک

روانشناس خوب چه ویژگی هایی دارد؟

روانشناسی نیز مانند بسیاری از رشته های دانشگاهی دیگر بصورت آکادمیک آموخته می شود. یک روانشناس خوب، روانشناسی است که بتواند مباحث تئوری را به عمل و کاربرد تبدیل کند. روانشناس به خوبی می داند که تیپ های شخصیتی بسیاری وجود دارد و باید رفتار متناسب با همان تیپ شخصیتی در هنگام ارتباط بکار گرفته شود. روانشناس با تکیه بر دانش و تجربه خود می تواند با افراد مختلف وارد ارتباط شده و تا حد مورد نیاز آنها را بشناسد. بر اساس همین اطلاعات که از شناخت شخص بدست می آید می توان راهکار مناسب را برای مشاوره، روانکاوی و بهبود وضعیت مراجعه کننده اتخاد کرد.

فرق روانشناس و روانپزشک

برخی تصور می کنند روانشناس و روانپزشک یکی هستند یا از تفاوت های بین آن ها به خوبی آگاه نیستند. روانشناس عموما فردیست که از بدو ورود به دانشگاه شروع به تحصیل در رشته روانشناسی می کند و حیطه تخصصی دانش روانشناسی را فرا می گیرد. چنین فردی در مقاطع تحصیلات تکمیلی حیطه کاری خود را محدودتر کرده و به شکل متمرکزتر به قسمت خاصی از روانشناسی می پردازد.

اما روانپزشک فردی است که پس از 7 سال تحصیل در رشته پزشکی و بعد از گرفتن مدرک پزشکی خود، برای ادامه تحصیلات و گرفتن تخصص، روانپزشکی را انتخاب می کند و برای حدود 4 سال به تحصیل در حیطه اختلالات روانی می پردازد.

عموما روانپزشکان با دیدگاه زیست شناختی وارد مسائل روانی می شوند و کار اصلی آن ها درمان های دارویی برای اختلالات روانی است. سرو کار روانپزشکان بیشتر اختلالات شدید روانی است که نیاز به درمان های دارویی و خدمات بستری در مراکز روانپزشکی دارند.

اما در مقابل روانشناسان دارو تجویز نکرده، و مسائل را از دیدگاه روانشناختی-اجتماعی-فرهنگی بررسی می کنند. روان درمانی، در واقع تخصص اصلی روانشناسان است که در طی سال های تحصیل خود، مهارت های آن را به خوبی می آموزند. روان درمانی درمان از طریق صحبت کردن می باشد.

درمان مشکلات روحی و روانی با روانشناسی

روانشناس باید امین و رازدار مراجعه کننده باشد. بیان این موضوع به مراجعه کننده موجب فراهم شدن بستر اعتماد و اطمینان شده و باعث می شود مراجعه کننده اطلاعات کاملی در مورد خود و مشکلی که برای آن پیش آمده به روانشناس ارائه کند. این اطلاعات به همراه بررسی های تخصصی که شاید خود شخص مراجعه کننده نیز از آنها بی اطلاع باشد به روانشناس کمک خواهد کرد که مشکل را پیدا کند. پس از پیدا شدن مشکل نوبت به این مرحله می رسد که شخص باید بپذیرد این مشکل را دارد و باید آنرا درمان کرد. مجددا لازم به ذکر است که روش و الگوی درمان برای همه یکسان نیست و موارد بسیاری در تعیین روش درمان دخیل هستند.

خلاصه

همانطور که می بینید، شاید روانشناسی یک علم نسبتاً جوان باشد، اما عمق و همچنین وسعت فوق العاده ای دارد. هرچند ارزیابی، تشخیص و درمان بیماری های روانی اهداف اصلی روانشناسی هستند، اما روانشناسی بسیار فراتر از سلامت روان را پوشش می دهد.

امروزه روانشناسان به دنبال درک جنبه های بسیار زیاد و متنوع ذهن و رفتار انسان هستند و دانش جدیدی را به درک ما در مورد چگونگی تفکر مردم اضافه می کنند. همچنین برنامه های کاربردی که تأثیر مهمی در زندگی روزمره انسان دارند، را توسعه می دهند.

روانشناسی با هدف کمک به مردم و تندرستی و رفاه فردی آنها فعالیت می کند و در پیشرفت آنها در دنیایی که بطور فزاینده ای پیچیده است یاری رسان است.